Wsie Gminy Aleksandrów
Bibliografia:
1. Sulimowski F., Walewski W., 1880-1914, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów Słowiańskich, Tom 1-15, Warszawa;
2. Dekowski J., 1977, Opoczno i okolice, Wydawnictwo PTTK Kraj, Warszawa;
3. Kiss J., 1986, Gdzie nie świeci garnki lepią, [w:] Tygodnik Piotrkowski nr. 11, s. 4;
4. Malec M., 2003, Słownik etymologiczny nazw geograficznych Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa;

ALEKSANDRÓW
Na terenie Polski występują 44 miejscowości o tej nazwie. Są one poświadczone w XIX i XX w. głównie na terenie byłego zaboru rosyjskiego (dzisiejsze woj. łódzkie, mazowieckie, świętokrzyskie). Jest to nazwa pamiątkowa, gdyż pochodzi od imienia Aleksander. Nazwy miejscowe Aleksandrów, Aleksandrowo są związane bądź z imieniem właściciela, bądź też upamiętniają imię rosyjskich dynastów. Może być to ślad rusyfikacji pozostawiony na tym terenie, (Malec M., 2003). Wieś sołecka położona w centralnej części gm., 9 km od drogi krajowej nr 74 Piotrków Tryb.-Kielce, graniczy z sołectwami: Kalinków, Marianów, Janikowice, Kawęczyn. Pow. 330,63 ha, w tym gruntów ornych    293,92 ha.Integralne części wsi: Stefanów (Stefanówek) – osiedle położone na SW od wsi, SGKP podaje, że był to dawny folwark, leżący w powiecie opoczyńskim, gm. Niewierszyn, parafia Dąbrowa. W XIX w. liczył 3 domy i 22 mieszkańców oraz zajmował 212 mórg obszaru, z tego 186 mórg roli. Został oddzielony od dóbr Janikowice.Rys historyczny: SGKP podaje, że na pocz. XIX w. istniała wieś leżąca w powiecie opoczyńskim, gm. Niewierszyn. Wieś należała do parafii w Dąbrowie i istniała tam szkoła wiejska. Wieś wchodziła w skład folwarku Janikowice i liczyła 22 osady, położone na 465 morgach ziemi.

BOROWIEC

Wieś sołecka położona w południowo-wschodniej części gm., na prawym brzegu rz. Czarnej, w pobliżu ujścia rz. Popławki, są to podmokłe tereny pradolinne. Wieś oddalona około 5 km od drogi krajowej Piotrków Tryb.-Kielce  i Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Kotuszów, Rożenek, Kalinków i Dębowa Góra oraz zachodnią granicą gm. Pow. 4297,27 ha, w tym gruntów ornych 265, 99 ha. Integralne części wsi: Poręba – osiedle powstałe po wyrębie lasu, dawniej mieszkańcy trudzili się wypalaniem drewna dla uzyskania węgla drzewnego i produkcji smoły (Rospond S., 1984). Rys historyczny: SGKP podaje, że na początku XIX w. istniała wieś nad rz. Czarną w powiecie opoczyńskim, gm. Niewierszyn, należąca do parafii Dąbrowa. We wsi znajdowało się 14 domów, odnotowano 73 mieszkańców I zajmowała 256 mórg obszaru. Borowiec należał do dóbr Kotuszowa, a od 1875r. został oddzielony jako osobny folwark o rozległości 357 mórg,   a sama wieś liczyła 10 osad, z gruntem 81 mórg.

BRZEZIE

Długosz w 1470 r. wymieniał Brzeszye, czyli Brzezie – miejsce porośnięte brzozami. Liczne nazwy na terenie Polski świadczą o bogatym drzewostanie. Nazwa Brzezie pochodzi z pocz. XX w., przedtem wieś nazywała się Polesie. Poprzednia nazwa utrzymuje się wśród ludzi starszych (Rospond S., 1984). Wieś sołecka położona w południowo – wschodniej części gm., 4,5 km od drogi Jaksonek – Skotniki i 11,5 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Wacławów i zachodnią granicą gm. Pow. 143,32 ha,  w tym grunty orne 133,21 ha. Integralna część wsi: Brzezie-Kolonia – przysiółek położony na wschodniej granicy gm., na NE od wsi. Sosnowice –  ( nazwa topograficzna określona od lasu sosnowego) przysiółek leśny, SGKP podaje, że była to osada włościańska, leżąca w powiecie opoczyńskim, gm. Machory, należąca do parafii Skórkowice. Na pocz. XIX w. liczyła 3 domy i 28 mieszkańców oraz zajmowała obszar 75 mórg.

CIECHOMIN

Wieś sołecka położona we wschodniej części gm., na podmokłych obszarach pradolinnych, przy drodze lokalnej Kraśnik – Skórkowice, 4,5 km od Aleksandrowa, graniczy ze sołectwami: Kalinków, Rożenek, Marianów, Siucice, Siucice-Kolonia oraz ze wschodnią granicą gm. Pow. 572,47 ha, w tym grunty orne 490,78 ha. Integralne części wsi: Kukurędy Ciechomińskie i Kukurędy Ciechomskie – osiedla położone na N od wsi, jest to dalsze przedłużenie Ciechomina. Rys historyczny: Wg regestru poborowego powiatu opoczyńskiego w 1508 r. wieś Rosznek i Ciechomin były własnością Mikołaja Chocimira. SGKP podaje Ciechomin jako wieś w powiecie opoczyńskim, gm. Niewierszyn, należącą do parafii Skórkowice i Dąbrowa. W 1827 odnotowano tu 12 domów i 97 mieszkańców. Pod koniec XIX w. wieś ponad trzykrotnie powiększyła się i liczyła 61 domów i 361 mieszkańców oraz zajmowała 852 mórg ziemi włościańskiej.

DĄBROWA NAD CZARNĄ

Nazwa znana już w XIV w.: in Dambrawa (1357), pochodzi od wyrazu dąbrowa, czyli lasu liściastego z przewagą dębów. Nazwa używana osobno lub w zestawieniu z innymi wyrażeniami, np. Dąbrowa nad Czarną – wieś położona przy rzece Czarnej (Malec M., 2003). Wieś sołecka położona w północnej części gm., na prawmy brzegu rz. Czarnej przy drodze Jaksonek – Skotniki, oddalona o 2 km od drogi nr 74 Piotrków Tryb. – Kielce i 7 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Włodzimierzów, Kotuszów, Borowiec, Dębowa Góra, Taraska. Pow. 162,19 ha, w tym grunty orne 121,97 ha.Integralne części wsi: Dąbrowa-Kolonia – kolonia wiejska położona na N od wsi. Rys historyczny: Nazwa wsi bierze się stąd, że po obu stronach rzeki Czarnej były gęste lasy dębowe , pełne dzikiej zwierzyny, a nad brzegami rzeki osiedlali się ludzie, tworząc osadę,   w miejscu wykarczowanego lasu. Najstarsza zapisana wzmianka historyczna dotyczy wsi z 1176 r., Kidy to książę Kazimierz Sprawiedliwy przekazał wieś aktem fundacyjnym klasztorowi Cystersów w Sulejowie. Wynika zatem, że Dąbrowa jest tak starą osadą jak nadpiliczny  Sulejów (Dekowski J., 1977). Najstarszą budowlą we wsi był drewniany kościół, który istniał  już w 1415 r. i był on zapewne wzniesiony z fundacji opatów sulejowskich. Wieś w posiadaniu klasztoru Cystersów pozostała do 1819 r., po czym przeszła na własność skarbu państwa i została rozparcelowana. SGKP podaje, że w 1827 r. wieś liczyła 41 domów i 328 mieszkańców. Znajdowała się tu szkoła, gorzelnia    i kościół parafialny. Kościół został zbudowany z drewna w 1834 r. Natomiast parafia dekanatu opoczyńskiego liczyła 2408 osób i istniała już w 1521 r. W latach siedemdziesiątych XIX w. Dąbrowa liczyła 42 domy, 393 mieszkańców oraz rozpościerała się na 559 morgach roli dworskiej i 230 morgach roli włościańskiej. Dąbrowa od niepamiętnych czasów słynęła z wyrobów ręko dzielnych, a w szczególności garncarstwa. Rozwój tej tradycji przypisywany jest okresowi panowania Kazimierza Wielkiego. Jeszcze w k. XIX w. we wsi było pięćdziesięciu garncarzy, którzy wyrabiali różne naczynia użytkowe oraz kafle służące do budowy pieców. Dąbrowa w tym czasie była prężnym i aktywnym ośrodkiem rzemieślniczym, do którego na naukę i praktykę przybywali uczniowie z całego obszaru ziem polskich. Wieś w tym czasie musiała wyglądać malowniczo, gdyż po jednej stronie stały domy mieszkańców, a po drugiej piece garncarskie. Garncarze dąbrowscy tworzyli zwartą społeczność lokalną, bardzo wyróżniała się od okolicznej ludności rolniczej. Niestety już w okresie międzywojnia naliczono we wsi jedynie trzech garncarzy, a kiedy zmarli nie było już ich kontynuatorów. Wieś przestała być ośrodkiem garncarstwa, a rozwijający się przemysł w miastach, wyparł wiejskich rzemieślników i przysłowie „że nie święci garnki lepią” straciło swe znaczenie. Obecnie brak śladów we wsi po garncarstwie. Okres II wojny światowej zaznaczył się tragicznymi wydarzeniami we wsi. 19.01.1944 r. hitlerowcy dokonali masowej egzekucji przy moście nad rzeką Czarną. Życie straciło dwudziestu żołnierzy Polski Walczącej, przywiezionych do wsi jako więźniów z Tomaszowa Maz. ich mogiła znajduje się na miejscowym cmentarzu, a pamięć o nich utrwala niewielki pomnik przy moście na rzece Czarnej (Nowakowski T.,1983).

DĄBRÓWKA

Nazwa znana od XV w.: Dambrowka (1430), pochodzi od wyrazu dąbrówka, czyli zarośla dębowe, mała dąbrowa (Malec M., 2003). Wieś sołecka położona w centralnej części gm., przy drodze Jaksonek – Skotniki, 4 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Skotniki, Szarbsko, Kawęczyn, Janikowice, Stara-Kolonia i Stara. Pow. 413,69 ha,  w tym grunty orne 345 ha. Rys historyczny: Wieś wzięła swą nazwę podobno, od imienia księżnej Dobrawy, która przyjeżdżała tu na wypoczynek. SGKP podaje, że w XIX w. była to wieś leżąca w powiecie koneckim, gm. Skotniki, należąca do parafii Skórkowice  i oddalona o 34 wiorsty od Końskich. Liczyła 25 d. i 162 mk. Zajmowała 400 mórg roli włościańskiej. W 1850 postawiona została kaplica pw. Świętej Rozalii, a na jej fundamentach, w późniejszych latach, został zbudowany kościół pw. tej samej patronki.

DĘBOWA GÓRA

Wieś sołecka położona w północnej części gm., wzdłuż lewego brzegu rzeki Czarnej, obejmuje obszary podmokłe  i pradolinne. Wieś położona po obu stronach drogi Jaksonek-Skotniki, oddalona o 3 km od drogi nr 74 Piotrków Tryb. - Kielce i 6 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Dębowa Góra-Kolonia, Dąbrowa nad Czarną, Kotuszów, Borowiec, Kalinków i Kamocka Wola. Pow. 222 ha, w tym grunty orne 161,55 ha. Integralne części wsi: Kukurędy Dębowskie – osobne zabudowania, wysunięte najbardziej na S wsi, leżące na E od drogi Jaksonek-Skotniki, Ruda Papiernia – była to dawna nomenklatura wieczysto czynszowa położona na 20 morgach ziemi, w której w XIX w. znajdował się młyn i papiernia. Wieś leżąca nad samym brzegiem rzeki Czarnej, stanowiła północną granicę wsi. Rys historyczny: Wieś istniała już w XV w. i należała do Macieja i Katarzyny Dembowskich herbu „Jastrzębiec” (Dekowski J., 1977). W księdze wieczystej odnotowano, że w 1689 r. właścicielem dóbr Dębowa Góra i Kawęczyn był Stefan Dunin. SGKP podaje, że na pocz. XIX była tu wieś i folwark leżące w powiecie opoczyńskim, w gm. Niewierszyn  i należącym do parafii Dąbrowa. W 1827 r. były tu 22 domostwa  i 104 mieszkańców.  Pod k. XIX w. wieś liczyła 15 d i 164 mk., a dobra wsi składały się z folwarku Dębowa Góra, nomenklatury Ruda i „attynencyi Bratków”. Obszar wsi wynosił 950 mórg, na których rozpościerały się pola orne, ogrody, łąki, pastwiska, lasy, zarośla, nieużytki i place. Dominował płodozmian dziewięciopolowy. Były tu cztery budynki murowane i 15 drewnianych. Wież leżała nad rzeką Czarną, w pobliżu dworu. Po uwłaszczeniu przeniesiono ją w inne miejsce. Około 1928 r. folwark obejmujący 200 mórg został rozparcelowany.

DĘBOWA GÓRA KOLONIA

Wieś sołecka położona w północnej części gm., 0,5 km od drogi Jaksonek – Skotniki, 3,5 km od drogi nr 74       i ponad 5 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Taraska, Niewierszyn, Kamocka Wola, Dębowa Góra, Dąbrowa nad Czarną. Pow. 187 ha, w tym grunty orne 138,69 ha. Rys historyczny: W XV w. kolonia razem z wsią Dębowa Góra należały do Macieja i Katarzyny Dembowskich herbu „Jastrzębiec”. Historia wspólna z wsią Dębowa Góra (Dekowski J., 1977).

 JAKSONEK

(Nazwa pochodzi podobno od nazwiska Jaks lub Jakson – jednego z byłych właścicieli wsi.)

Wieś sołecka położona najbardziej na N gm., w otulinie Sulejowskiego PK, przez wieś przebiega droga krajowa nr 74 Piotrków Tryb. – Kielce, oddalona jest 2,5 km od drogi krajowej  nr 12 Piotrków Tryb. – Radom, 9 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Taraska, Włodzimierzów, Kotuszów oraz z Lasem Jaksońskim stanowiącym północną granicę gm. Pow. Wynosi 235,8 ha, w tym grunty orne 222,5 ha. Rys historyczny: SGKP podaje, że była to wieś leżąca w powiecie opoczyńskim, gm. Radonia, należąca do parafii Dąbrowa i oddalona od Sulejowa o 6 wiorst. Liczyła 18 domów i 173 mieszkańców oraz zajmowała pow. 374 mórg ziemi włościańskiej.

JANIKOWICE

Wieś sołecka położona w centralnej części gm., niecałe 3 km od drogi Jaksonek – Skotniki, 1 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Aleksandrów, Marianów, Justynów, Stara Kolonia, Dąbrówka i Kawęczyn. Pow. 244,18 ha, w tym grunty orne 187 ha. Rys historyczny: SGKP podaje istnienie wsi i folwarku położonym w powiecie opoczyńskim, gm. Niewierszyn, należącym do parafii Dąbrowa. W 1827 r. było tu 28 domów i 175 mieszkańców, a w 1880 r. 21 domów i 174 mieszkańców. Folwark obejmował wsie: Janikowice, Aleksandrów, Kolanków, Maryanów i Wiatka. We wsi były 3 budynki murowane i 9 drewnianych, płodozmian sześciopolowy. Znajdowały się tu pokłady piaskowca.

JUSTYNÓW

Wieś sołecka położona w południowo – wschodniej części gm., 1,5 km od drogi Kraśnik – Skórkowice, 6 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Wolica, Stara Kolonia, Siucice, Siucice Kolonia oraz z granicą gminy. Pow. 216,5 ha, w tym gruntów ornych 206 ha. Integralna część wsi: Matyldów – osobne zabudowania położone na S od wsi, przy cieku wypływającym z lasu na wys. 225 m n.p.m., Stary Justynów – pierwotne osiedle wsi położone na SE od obecnego. Rys historyczny: SGKP wymienia Justynów jako osadę w powiecie opoczyńskim, gm. Machory, należący do parafii Skórkowice. Liczy 4 d. i 27 mk, a rozciąga się na 100 morgach ziemi dworskiej i 4 morgach ziemi włościańskiej. Wieś należała do dóbr Siucice.

KALINKÓW

Wieś sołecka położona w wschodniej części gm., 1,5 km od drogi Jaksonek – Skotniki i 2 km od drogi Kraśnik – Skórkowice, 4 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Kawęczyn, Kamocka Wola, Dębowa Góra, Rożenek, Ciechomin, Marianów i Aleksandrów. Pow. 485 ha z czego gruntów ornych 395 ha. Rys historyczny: SGKP wzmiankuje o wsi w powiecie opoczyńskim, gm. Niewierszyn, należącej do parafii Dąbrowa. Wieś leży 25 wiorst od Opoczna i liczy 20 domów i 147mieszkańców, zajmuje 325 mórg ziemi włościańskiej i 1 morgę ziemi dworskiej, należy do dóbr Janikowice.

KAMOCKA WOLA

Wolami, wólkami, bądź Wolicami określano od I połowy XIII w. takie wsie, które korzystały z pewnych swobód. Były to często osady przyleśne, gdyż w zamian za karczunek leśny mieszkańcy wól korzystali z wolizny na okres do 20 lat. Wole były lokowane na prawie polskim, później niemieckim (Ropsond S., 1984). Wieś sołecka położona w centralnej części gm., przy drodze Jaksonek – Skotniki, 3 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Niewierszyn, Dębowa Góra Kolonia, Dębowa Góra, Kalinków, Kawęczyn, Sieczka. Pow. 239 ha, z czego gruntów ornych 181,5 ha. Rys historyczny: SGKP wzmiankuje o wsi włościańskiej, w powiecie opoczyńskim gm. Niewierszyn, należącej do parafii Dąbrowa. Wieś liczyła 16 d. i 140 mk. oraz 228 mórg obszaru

KAWĘCZYN

Wieś sołecka położona w centralnej części gm., 0,5 km od drogi Jaksonek – Skotniki, 1 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Sieczka, Kamocka Wola, Kalinków, Aleksandrów, Janikowice, Dąbrówka, Szarbsko. Pow. 191 ha, z czego gruntów ornych 165 ha. Rys historyczny: Wieś w 1689 r. należała do Stefana Dunina, który w swym posiadaniu miał także Dębową Górę   (wieś i kolonię). W 1798 r. po Felicjanie Bratkowskim majątek przejął Tomasz Bratkowski wraz z dziećmi, aż do 1838 r., kiedy to we wrześniu dobra odkupił Teodor Kamocki. SGKP podaje wieś leżącą w powiecie opoczyńskim, gm. Niewierszyn,  w parafii Dąbrowa. W 1827 r. było tu 14 d. i 98 mk.  W 1870 r. Anna z Badowskich – Rupniewska nabyła prawem własności od Teofila Sierocińskiego majątek, który obejmował 494 morgi i 170 prętów, co zarejestrowano w 1876 r. Po zmarłej Annie otwarto postępowanie spadkowe. Pod koniec XIX wieku SGKP podaje, że wieś liczyła 13 d. i 118 mk. oraz zajmowała 446 mórg obszaru dworskiego i 128 mórg ziemi włościańskiej. W 1930 r. nastąpił podział dóbr Kawęczyn w terenie, pomiędzy dzieci Heleny Rupniewskiej – Korytowskiej (córki Anny). Jan Kazimierz jako najstarszy syn otrzymał Kawęczyn – Ośrodek, Romana dostała Kawęczyn – Złocień, Michał otrzymał Kawęczyn – Michałów, a Jadwiga Kawęczyn – Julia. W tym czasie podzielono, także budynki gospodarcze. W okresie II wojny światowej i okupacji zamordowani zostali, w Tomaszowie Mazowieckim, wszyscy mężczyźni z czterech gospodarstw. Natomiast wdowy – właścicielki wraz z dziećmi, w 1945 r. wysiedlono gospodarstw. Grunty zaś rozparcelowano, mimo, że żadne z nich nie posiadało 50 ha ziemi ornej. W 1946 r. Honorata Korytowaka – żona Jerzego, nabyła od Skarbu Państwa w mocy ustawy o Reformie Rolnej gospodarstwo wraz z zabudowaniami. W 1950 r. założono Spółdzielnię Produkcyjną, do której włączono wszystkie nowopowstałe gospodarstwa, a w obiektach dworskich umieszczono kierownictwo spółdzielni i lokatorów. Wtedy to doszło do dewastacji w obiektach dworskich. 6 lat później spółdzielnia ogłosiła upadłość, a Honoracie zwrócono gospodarstwo, lecz z długami po spółdzielni.

KOTUSZÓW

Wieś sołecka położona w północno – wschodniej części gm., 0,5 km od drogi nr 74 Piotrków Tryb. – Kielce, 9 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Jaksonek, Włodzimierzów, Dąbrowa nad Czarną, Borowiec oraz ze wschodnią granicą gm. Pow. 477 ha, z czego 432 ha to grunty orne. Integralne części wsi: Stanisławów (nazwa pamiątkowa pochodząca od imienia właściciela (Rospond S., 1984 r.)) – osobny ciąg zabudowań o układzie liniowym, budynki położone po jednej stronie drogi, z blokowym układem pól. Osiedle leży na W od wsi. Praga – pojedyncze luźne zabudowania stanowiące osiedle położone na W od wsi, przy lesie. Mieszkańcy zajmowali się wyrębem drewna. Rys historyczny: SGKP podaje, że była to wieś i folwark nad rzeką Czarną, w powiecie opoczyńskim, gm. Niewierszyn, parafia Dąbrowa. W 1827 r. były tu 23 d. i 82 mk., pod koniec XIX w. 30 d. i 250 mk. Wieś tę wspomina Długosz (t.I.335). Folwark Kotuszów wraz z wsią Kotuszów i Borowiec zajmowały rozległe tereny – 1026 mórg. Znajdowała się tu także osada młynarska położona na 16 morgach, w której zliczono 17 budynków z drewna i 1 budynek murowany oraz młyn wodny. Dominował płodozmian sześcio- i dziesięciopolowy. Zalegały tu pokłady torfu. Od dóbr tych w 1875 r. został oddzielony folwark Borowiec.

NIEWIERSZYN

Wieś sołecka położona w zachodniej części gm., przy drodze Sulejów – Aleksandrów, 4 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Ostrów, Taraska, Dębowa Góra, Kamocka wola, Sieczka. Pow. 309,20 ha , z czego gruntów ornych 216,34 ha. Integralne części wsi: Stary Niewierszyn lub Stara Wieś – na SE od obecnej wsi znajduje się pierwsze siedlisko Niewierszyna, Położone nad stawem zasilanym przez ciek bez nazwy. Dawniej była to mała wioska założona wokół ruin niewierszyńskiego dworu, zasiedlona przez ludność z okolic Opoczno. Rys historyczny: Wg SGKP była to wieś nad rzeką Pilicą, przy ujściu rzeki Czarnej, leżąca w powiecie opoczyńskim, gm. Niewierszyn, parafia Dąbrowa. W 1827 r. były tu 23 domy i 184 mieszkańców, a w 1880 r. 36 d. i 357 mk. Natomiast Folwark Niewierszyn ze wsią Ostrów, Kamocka Wola i żalesie rozlegał się na 1448 morgach, w tym gruntów ornych i ogrodów 672, łąk 52, pastwisk 77, lasu 607, nieużytków 40 mórg. Budynków murowanych 1 i 17 drewnianych. Wieś Niewierszyn liczyła osad 42, z gruntem 597 mórg. Gmina iewierszyn liczyła 2368 mieszkańców i położona była na 9499 morgach, w tym ziemi folwarcznej 4802 morgi. Sąd gminy okręgu V znajdował się w Wójcinie, placówka pocztowa w Sulejowie, a UG w Aleksandrowie. W skład gm. wchodziły wsie: Aleksandrów, Borowiec, Ciechomin, Dębowa Góra, Janikowice, Kalinków, Kamocka Wola, Kawęczyn, Kotuszów, Marianów, Niewierszyn, Wężykowola, Ostrów, Rożenek, Ruda, Stefanów, Wiatka, Zalesie.

NOWY RECZKÓW

Wieś sołecka położona w południowej części gm., na północy stoku wzniesienia polodowcowego moreny czołowej o wys. 225 m n.p.m., przy drodze Jaksonek – Skotniki, 7 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Skotniki, Wólka Skotnicka, Wacławów. Pow. 339,12 ha, z czego gruntów ornych 307,57 ha. Integralne części wsi: Gniewosze (Gniwosy) -  osiedle położone na NW od wsi, po drugiej stronie drogi, nazwa pochodzi   z okresu przesiedlenia Reczkowa, wtedy to Peru gospodarzy pogniewało się i osiedliło z dala od wsi. Rys historyczny: Wieś została przesiedlona w k. XIX wieku z terenu obecnego Reczkowa Starego, w którym niegdyś znajdował się folwark, a obecnie siedziba nadleśnictwa. Na przełomie sierpnia i września 1944 r. we wsi znajdował się obóz pracy. Więźniowie byli zmuszani do robót fortyfikacyjnych  wzdłuż Pilicy lub do pracy w kamieniołomach. Obóz został zlikwidowany 14.01.1945 r., a więźniowie zwolnieni lub wywiezieni. Przez obóz w Reczkowie przeszło około trzy tysiące osób (Nowakowski T., 1983).

OSTRÓW

Nazwa pochodzi od wyrazu ostrów, który oznacza wyspę na jeziorze lub rzece, bądź Kępe na bagnach. Nazywane tak były miejscowości położone na rozwidleniu rzek (Malec M. 2003). Wieś letniskowa (sołecka) położona w zachodniej części gminy, na terenie Sulejowskiego PK, 1 km od drogi Sulejów – Aleksandrów, 7 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Taraska, Niewierszyn, Sieczka oraz z zachodnią granicą gminy, którą stanowi rzeka Pilica. Pow. 111 ha, z czego gruntów ornych 79 ha. Integralne części wsi: Ostrów nad Czarną, Ostrów nad Pilicą – dwa siedliska wsi, położone prostopadle do siebie, w dolinach dwóch rzek Pilicy i Czarnej. Rys historyczny: Wg regestry poborowej z 1577 r. właścicielem wsi był Jan Dembowski – miał tu dwa ogrodzenia z rolą. SGKP podaje, że była to wieś włościańska, nad rzeką Pilicą , w powiecie opoczyńskim, gm. Niewierszyn, parafia Dąbrowa. W 1827 r. było tu 6 domów i 46 mieszkańców, a pod koniec XIX w. 17 d., 80 mieszkańców i rozciągała się na 389 morgach. Wieś należała do folwarku Niewierszyn.

ROŻENEK

Wieś sołecka położona we wschodniej części gminy, nad rzeką Czarną, przy drodze Kraśnik – Skórkowice, ponad 3 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Borowiec, Ciechomin, Kalinków. Pow. Wynosi 119 ha, z czego gruntów ornych 108 ha. Rys historyczny: Osada rolnicza znana już w XV w., wieś Rożenek w parafii Skórkowice była własnością Krzątkowskiego. Z łanów ziemi płacona była dziesięcina snopowa i konopna „prebendzie Krzconowskiej”. Wartość dziesięciny wynosiła od ½ grzyw do 2 grzyw. Natomiast z karczmy, zagrody i folwarku rycerskiego dawano dziesięcinę snopową do Skórkowic (Długosz, L. B., I, 382). W XVI w. wieś należała do parafii Dąbrowa, dwór do Sławna i tam płacił dziesięcinę (Łaski, L. B. I, 636). Wg regestru poborowego powiatu opoczyńskiego z 1508 r. wieś Rozannek należała do Mikołaja Chocimira, a następnie do Piotra i Jakuba Krzetowskich herbu Zadora. W 1577 r. zabudowania i ziemię we wsi posiadali: Stanisław Cisielski ½ łan i jedną zagrodę z rolą, Piotr Kretowski ½ łan i trzy zagrody, Wielewicki ½ łan, Jakub Krzetowski 1 ½  łan. (Powiński, Małop., 293, 482). W XVI w. SGKP podaje, że wieś i folwark Rozannek leży nad rzeką Czarną, w powiecie  opoczyńskim, gm. Niewierszyn, parafia Dąbrowa. We wsi znajdowała się gorzelnia, młyn wodny, plantacja chmielu, 16 d. i liczyła 56 mk. Natomiast młyn składał się z jednego domu i zamieszkiwany był przez 13 mk. W XVIII w. wieś miała podwójną nazwę Rożenek – Ciechomin, pod koniec XVIII w. właścicielem był Ludwik Zawisza Czarny, który odkupił wieś od braci Fayglów – Jana Antoniego i Karola. Majątkiem po śmierci Zawiszy Czarnego zarządza jego rodzina, następnie w 1841 r. odsprzedają wieś Franciszkowi Karczewskiemu, który dysponuje nią przez 18 lat, a w 1859 r. właścicielami zostaje rodzina Koźmińskich przez trzy kolejne pokolenia. W grudniu 1769 r. pod wsią doszło do starcia z armią carską dowodzoną przez pułkownika Jana Drewitza. Wojska polskie poniosły wówczas klęskę (Dekowski J., 1977). W 1827 r. było tu 31 d. i 205 mk. W 1884 r. folwark rozciągał się na 1028 morgach, w skład których wchodziło 435 mórg gruntów ornych i ogrodów, 89 mórg łąk, 81 mórg pastwisk, 375 mórg lasu, 50 mórg nieużytków, las urządzony, budynków murowanych 4, drewnianych 20. Dominował płodozmian sześciu-, siedmio-, i ośmiopolowy. Wieś Rożenek liczyła wówczas 14 osad i 10 mórg gruntu. W 1914 r. Stanisła i Ksawery Koźmińscy odsprzedali dobra Aleksandrowi Bolesławowi Ryszardowi Sztremer. Jednakże Sztremer źle gospodarował i Rożenek w tym czasie wiele razy był wystawiany na licytację . XVIII-wieczny dworek modrzewiowy w opłakanym stanie wraz z majątkiem odkupił Stanisław Seweryn Fraytag żonaty z Anną Wolicką i on był ostatnim właścicielem przed 1939 r. Po II wojnie światowej Rożenek został przejęty przez Skarb Państwa – majątek rozparcelowano, a park podzielono na trzech właścicieli: dworek, spichlerz i północną część parku dostała Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska (powstały tam składy węgla, nawozów mineralnych i magazyn), południowa część parku otrzymało leśnictwo i znajdowała się tam leśniczówka, a dawne podwórze z kuźnią i szpalerami drzew użytkowało kółko rolnicze.

SIECZKA

Wieś sołecka położona w centralnej części gm., w otulinie Sulejowskiego PK, przy drodze Sulejów – Aleksandrów, 2 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Niewierszyn, Kamocka Wola, Kawęczyn, Szarbsko. Pow. wynosi 462 ha, z czego 364 ha to grunty orne. Integralne części wsi: Opoczniaki – osiedle założone i zbudowane przez zwartą grupę przybyszów z okolic Opoczna. Zasiedlili także Stary Niewierszyn i Władysławów. Rys historyczny: Cała wieś wraz z nazwą i zabudowaniami została przeniesiona na ten teren na pocz. XX w., zza Sulejowa, z terenów przeznaczonych ówcześnie do zalesienia. Jeszcze SGKP wymienia Sieczkę, jako wieś włościańską, położoną nad rzeką Pilicą, w powiecie opoczyńskim, gm. Owczary, należącą do parafii Podklasztor Sulejowski. W 1827 r. było tu jedno zabudowanie i 8 mieszkańców. (Wroniszeski J., 1964).

 SIUCICE (Siuczyce, Syenczyce XVI w.)

Wieś sołecka położona we wschodniej części gminy, przy drodze Kraśnik – Skórkowice, 5 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Siucice Kolonia, Justynów, Marianów, Ciechomin. Pow. Wynosi 437 ha, z czego 403 ha to grunty orne. Rys historyczny: SGKP podaje, że w XVI w. wieś Syenczyce płaciła dziesięcinę z łanów dworskich wartości jednej grzywny, którą pobierał pleban w Skórkowicach (Łaski, L. B., 621). W XIX w. wieś, kolonia i osada młynarska Siucice leżała w powiecie opoczyńskim, gm. Machory i należała do parafii Skórkowice. W 1827 r. było tu 46 d. i 265 mk., a w1880 r. liczyła 52 d. i 361 mk. W 1874 dobra Siuczyce składały się z folwarku Siucice i Justynów oraz nowoutworzonej koloni Sulimów. Majątek rozciągał się na obszarze 1188 mórg. W 1885 r. dobra zostały rozparcelowane i rozdzielone na folwark Siucice z obszarem 369 mórg, folwark Justynów 375 mórg, młyn Siucice liczący cztery zabudowania. Wieś Siuczyce w tym czasie składała się z 53 osad i leżała na 631 morgach obszaru, wieś Zawada (obecnie Siucice Kolonia) składała się z 6 osad i zajmowała 108 mórg obszaru.

SIUCICE KOLONIA, ZAWADA

Wieś sołecka położona we wschodniej części gm., przy drodze Kraśnik – Skórkowice, 6 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Siucice, Justynów, Ciechomin oraz ze wschodnią granicą gminy. Pow. Wynosi 287 ha, z czego 262,30 ha to grunty orne. Integralne części wsi: Karczówka – osiedle powstałe po wykarczowaniu lasu na E od wsi, przy rzece Czarnej. Siucice – Młyn i Zawada – dawne wsie powstałe po rozparcelowaniu gruntów folwarku Siucice w 1885 r. Obecnie osiedla wsi Siucice. Rys historyczny: Historia wspólna z wsią Siucice.

SKOTNIKI

Wieś sołecka położona w południowej części gm., nad rz. Pilicą,  z trzech stron jest otoczona lasem należącym do Sulejowskiego PK oraz jego otuliny, przy drodze Jaksonek-Skotniki-Przedbórz, 10 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Szarbsko, Dąbrówka, Stara, Wólka Skotnicka, Nowy Reczków, Wacławów oraz południową granicą gm. Pow. 276,76 ha, z czego 220,56 ha to grunty orne. Integralne części wsi: Nad Stawem, Piachy, Przedmieście, W Ługu, Za Cmentarzem – n. wskazują miejsce, gdzie dana część wsi się znajduje. Rys historyczny: Na pocz. XVI w. istniał tam już dwór z folwarkiem i rolą, zwaną Dolną Niwą, płacił dziesięcinę plebani w Ręcznie, kmieci zaś „kantoryi sandomierskiej”, a plebanowi płacono jedynie kolędę. Była to wieś leżąca w parafii Ręczno, należąca do Jana Wspinka, miała 6 łanów, z których dziesięcinę konopną i snopową płacono kantoryi sandomierskiej. Znajdowała się tam karczma i zagroda, a w 1531 r. Mikołaj Wspinek ufundował drewniany kościół. Dziedzic Skotnik, Mikołaj Wspinek (zwany też Spinek), który otrzymał wieś w posagu żony, najprawdopodobniej już w latach dwudziestych XVI w. wybudował także najstarszą wschodnią część dworu w Skotnikach. WG regestru poborowego powiatu opoczyńskiego z 1508 r. A od 1604 r. kościół stał się parafialnym, liczącym w dekanacie koneckim 1280 wiernych. Gm. Skotniki liczyła 2233 mieszkańców i 11607 mórg obszaru, w tym ziemi dworskiej 8120 mórg. Sąd gm. Okręgu V znajdował się w Fałkowie, placówka pocztowa w Przedborzu, a w skład gm. Wchodziły miejscowości: Dąbrówka, Faliszew, Justynów, Józefów, Ojrzeń, Papiernia, Reczków, Skotniki, Stara, Szarbsko, Wacławów, Wólka Skotnicka, Zygmuntów. W XVII w. Skotniki należały do Trojanowskich, to oni rozbudowali dwór od strony północno-zachodniej. W późniejszych latach znaleziono kamienny kartusz  z herbem tej rodziny w piwnicach dworu. W 1800 r. właścicielem Skotnik i okolicznych wsi był Józef Łącki. Po jego śmierci w 1846 r. wieś otrzymuje jego siostra Konstancja z Łęckich Lubieńska. W 1853 r. majątek nabyła Romania z Rutkowskich herbu Mycielska, a w 1860 r. za 120 tysięcy srebrnych rubli dobra odkupił Edward Wzdulski. SGKP podaje, że Skotniki w 1871 r. to wieś, folwark i dobra nad rzeką Pilicą leżące w powiecie koneckim, gm. i parafia Skotniki, w odległości od Końskich 35 wiorst. Mieści się tam drewniany kościół parafialny, szkoła początkowa, UG, gorzelnia, fryszerka, młyn wodny. Znajdują się tam pokłady kamienia ciosowego i rudy żelaznej. Dobra Skotnik składały się z folwarku: Skotniki, Wólka Skotnicka, Reczków, nomenklatury Ojrzyn i Papiernia liczącej 6 osad i 44 morgi obszaru, wsi Wólka Skotnicka z 23 osadami i 339 morgami, wsi Ojrzeń z 5 osadami i 53 morgami, wsi Justynów z 5 osadami i 315 morgami obszaru, wsi Reczków z 21 osadami i 265 morgami, wsi Wacławów z 23 osadami i 315 morgami obszaru. Po 11 latach w 1871 r. właścicielem majątku był Dom Handlowy firmy Samuel Antoni Fraenkel z Warszawy . Następnie majątek odziedziczył syn Samuela – Mikołaj Iwanicz-Fraenkel i przez kolejne lata majątek przechodzi z rąk do rąk: w 1895 r. nabywa go Adam Krasiński, w 1909 r. przejmuje Henryk Raczyński, rok później nabywa majątek Igor Stannicki i Wanda Plater Zyberktaż, która w 1934 r. darowała majątek matce Elżbiecie herbu Tyszkiewiczów herbu Jezierska z pierwszego ślubu, herbu Plater Zyberkowej z szacunku do 275 tysięcy złotych polskich. A dnia 31.08.1934 r. Urząd Wojewódzki w Łodzi przejął od matki i córki  Zyberkowskich Skotniki, a następnie Urząd Wojewódzki w Piotrkowie Tryb. Dnia 16.01.1944 r., żandarmeria przeprowadziła aresztowania we wsiach z okolic Skotnik. Zatrzymano ponad 30 osób. Część z nich po przeprowadzeniu badań, w szkole w Skotnikach, została wywiezion i rozstrzelana w dwóch grupach we wsi Ojrzeń. Na przełomie sierpnia i września 1944 r. we wsi znajdował się obóz pracy. Więźniowie  byli zmuszani do robót fortyfikacyjnych wzdłuż Pilicy lub do pracy w kamieniołomach. Obóz został zlikwidowany 14.01.1945 r., a więźniowie zwolnieni lub wywiezieni. Przeciętnie w obozie pracowało około dwustu osób i byli to przede wszystkim Polacy lub Cygani.

STARA

Wieś sołecka położona w centralnej części gminy, przy drodze Jaksonek – Skotniki na rozwidleniu dróg na Przedbórz i Skórkowice, 5,5 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Skotniki, Dąbrówka, Stara Kolonia, Wólka Skotnicka. Pow. Wynosi 360 ha z czego 309,67 ha to grunty orne. Integralne części wsi: Kępina – nazwa od rozległe połaci gruntów, na których jest położona. Podchojny ( Pod Chojnami) – osiedle położone przy lesie na SW od wsi. Kazimierzów – nazwa od pierwszego imienia osadnika. Kajetanek (Kajetanów) – nazwa od pierwszego imienia osadnika. Piaski nazwa od terenu na jakim się znajduje. Są trzy osiedla powstałe po przeprowadzeniu w dwudziestoleciu międzywojennym komasacji gruntów. Rys historyczny: Wieś znana od połowy XV w., należała do parafii Skórkowice i była własnością Zawiszy Starskiego oraz miała łany kmiecie, z których dziesiątą część snopową i konopną  przekazywano do scholastryi sandomierskiej (Długosz, L. B., t. I. 335, 382) Na początku XVI w. dziesięcina z ról folwarcznych (jedno pole zwane Popławy) płacona była dla plebani w Skórkowicach (Łaski, L. B., I, 621). Wg regestru poboru opoczyńskiego z 1577 r. we wsi Stara, parafia Skórkowice, Stanisław Starski posiadał 4 łany i trzy zagrody, Jan Starski 3 łany, ½ łana pastwiska, 2 zagrody z rolą (Powiński, Małop., 288). Na podstawie ksiąg wieczystych wiadomo, że w 1792 r. dobra wsi Stara przejął Stanisław i Zygmunt Kraszkowski, a następnie Zygmunt odkupił, w październiku tego roku od brata drugą połowę ziemi. W dniu 17.12.1844 r. po śmierci Zygmunta, majątek dziedziczy jego rodzina. A w 1845 r. Ferdynand Zajączkowski odkupuje od trzech osób  z rodziny Kraszkowskich Starą. W 1864 r. uwłaszczono grunty włościańskie. SGKP podaje, że Stara to wieś   i folwark leżący nad rzeką Pilicą w powiecie koneckim, gm. Skotniki i parafia Skórkowice. W 1827 r. było tu 19 d. i 169 mk., a w 1880 r. 33 d. i 302 mk. W 1885 r. folwark Stara rozciągał się na 1263 morgach obszaru  i zajmował grunty orne, ogrody, łąki, pastwiska, las nieurządzony i nieużytki. Znajdowały się tam trzy budynki murowane i 20 drewnianych oraz dominował płodozmian siedmio-, dwunasto-   i trzynastopolowy.  W skład dóbr folwarku wchodziły wsie: Stara, Szarbsko, Dąbrówka i Zygmuntów. W 1917 r. całość dóbr, o rozległości 72 prętów, została przepisana na Wincentego Ditkowskiego – syna poprzedniego właściciela – Franciszka Ditkowskiego. Ten jednak już w 1930 r. sprzedał grunty Jancentemu Pietruszko. Od 1939 r. właścicielem parku i części ziem w Starej jest Jan Gielec. Dnia 14.01.1944r. gestapo aresztowało grupę mieszkańców wsi. Siedmioro z nich, tego dnia, po przesłuchaniach straciło życie, drugą część zwolniono.

STARA KOLONIA

Wieś sołecka położona w centralnej części gminy, niecały km od drogi Jaksonek – Skotniki, 6 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Stara, Dąbrówka, Jnikowice, Justynów, Wolica, Wólka Skotnicka. Pow. Wynosi 201,74 ha z czego 187,65 ha to grunty orne. Integralne części wsi: Karczunek – część zabudowań przy lesie na S wsi. Rys historyczny: Stara Kolonia jest młodszą jednostką osiedleńczą niż wieś Stara, lecz od zawsze stanowiła integralną część Starej, aniżeli osobną wieś. Została założona w XX w. jako osiedle, lecz po rozbudowaniu się zaczęła stanowić oddzielną jednostkę osiedleńczą. Historia wspólna z wsią Stara. Od lat 90 XX w. zauważalny jest rozwój budownictwa letniskowego we wsi.

WACŁAWÓW

Wieś sołecka położona w południowej części gminy, 2 km od drogi Jaksonek – Skotniki, 8,5 km od Aleksandrowa , graniczy z sołectwami: Skotniki, Nowy Reczków, Wólka Skotnicka, Wolica, Brzezie oraz z południową granicą gm. Pow. wynosi 168,61 ha, z czego 147,76 ha to grunty orne. SGKP wzmiankuje, że w XIX w. była to wieś w powiecie koneckim, gm. I parafia Skotniki. Odległość od Końskich wynosiła 30 wiorst. Wieś liczyła wówczas 17 d. i 91 mk. oraz rozciągała się na 329 morgach obszaru.

SZARBSKO (Szarbsk)

Wieś sołecka położona w zachodniej części gminy, na obszarze Sulejowskiego PK i jego otuliny, niecały km od drogi Jaksonek – Skotniki, 5 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Sieczka, Kawęczyn, Dąbrówka, Skotniki oraz zachodnią granicą gminy. Pow. wynosi 310 ha, z czego 218,69 ha to grunty orne. Rys historyczny: SGKP podaje, że wieś i folwark leży w powiecie koneckim, gm. Skotniki, parafia Skórkowice i ma 21 d., 171 mk. i zajmuje obszar 347 mórg ziemi włościańskiej. Wg regestru poborowego powiatu opoczyńskiego z 1508 r. wieś Szarbsko i Stara Dąbrówka płaciły poborowi 1 grzywnę i 18 gruntów.  W 1827 r. było tu 19 d. i 143 mk. W 1885 r. folwark Szarbsko został oddzielony od dóbr Stara i miał rozległość 292 morgi, w tym gruntów ornych i ogrodów 170 mórg, łąk 17 mórg, pastwisk 26 mórg, nieużytków78 mórg. Znajdowało się tu 8 budynków drewnianych. W 1908 r. majątek Szarbsko nabył Maciej Żurawski. Następnie w 1957 r. przeszedł on w ręce Edwarda Rozumowskiego, a od 1981 r. majątek (dwór z parkiem i ziemią) przejęła Elżbieta Dąbrowska, która wraz z mężem, gospodaruje dobytkiem aż do dnia obecnego.

TARASKA

Wieś sołecka położona w północno-zachodniej części gminy, przy drodze Sulejów-Aleksandrów, 5 km od Sulejowa i drogi krajowej nr 12 Piotrków-Radom, 9 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Jaksonek, Włodzimierzów, Dąbrowa nad Czarną, Dębowa Góra Kolonia, Niewierszyn, Ostrów oraz północną i zachodnią granicą gminy. Pow. Wynosi 184,26 ha,   z czego 130,13 ha to grunty orne.

Integralne części wsi: Taraska-Góry – część wsi położona na niewielkich wzniesieniach dochodzących miejscami do 200 m n.p.m. Taraska-Niwy – część wsi położona na S od Gór, na wysokości około 180 m n.p.m. Części te rozdzielają pola uprawne,  a deniwelacje terenu dochodzą tu do 20 m n.p.m. Młyn – dawna osada młynarska, położona przy rzece Czarnej, w pobliżu mostu na drodze Sulejów – Aleksandrów. Obecnie zachowało się jedno gospodarstwo w tym budynek mieszkalny, budynek gospodarczy i drewniana szopa po drugiej stronie drogi. Po młynie nie ma śladów, gdyż przez miejsce, gdzie stał, biegnie droga lokalna. Taraska-Kolonia – osiedle położone przy lesie między Górami, a Niwami. Rys historyczny: SGKP wzmiankuje o wsi leżącej nad rzeką Czarną, w powiecie opoczyńskim gmina Radonia, parafia Błogie, położonej od Opoczna o 26 wiorst. Wieś w 1827 r. liczyła 10 d. i 63 mk. Oraz należała do parafii Dąbrowa. W XIX w. natomiast 14 d., 106 mk. I rozciągała się na 245 morgach obszaru.Przed 1939 r. funkcjonował tu ośrodek wypoczynkowy, później podczas II wojny światowej i aż do połowy lat 60 XX w. stacjonowało wojsko w ośrodku. W latach  70 i 80 XX w. funkcjonowały w Tarasce dwa ośrodki kolonijne, a na bazie jednego z nich powstał Dom Dziecka. Pod koniec lat 80 ubiegłego stulecia miejscowość dwukrotnie była bazą Ogólnopolskiego Nocnego Rajdu Mazowieckiego – pieszej imprezy turystycznej. Ośrodki i później Dom Dziecka położone były pośród lasów sosnowych, niedaleko Pilicy. Od 1990 r. Dom Dziecka w Tarasce corocznie organizował akcje plastyczne, w których udział brali znani  artyści wraz  z dziećmi. Dom Dziecka funkcjonował w Tarasce do 31.07.1998 r., a następnie wraz z wychowankami został przeniesiony do Sulejowa. Po przeniesieniu  Domu Dziecka opustoszały. Dopiero w 2003 r. zostały zakupione przez fundację Art of living. W drugim budynku ośrodek kolonijny funkcjonował jeszcze w lipcu 1997 r. i należał do PSS Kielce.

WŁODZIMIERZÓW

Wieś sołecka położona w północnej gminy, w otulinie Sulejowskiego PK, przy drodze Jaksonek-Skotniki, niecały km od drogi krajowej nr 74 Piotrków-Kielce, 8 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Taraska, Jaksonek, Kotuszów, Dąbrowa nad Czarną. Pow. wynosi 152 ha, z czego 139 ha to grunty orne. Integralne części wsi: Karczunek – wg SGKP był to dawny Folwark nad rzeką Czarną, leżący w powiecie opoczyńskim, gm. Radonia, parafia Dąbrowa. Należał do dóbr Dąbrowa. Obecnie jest to siedem zabudowań pod lasem, rozproszonych w terenie. Zalesice – nazwa pochodzi od obszaru, na jakim jest położony, patrząc od strony W jest to obszar za lasem. Osiedle ciągnące się wzdłuż drogi Jaksonek-Skotniki, zabudowania równoległe do wsi. Rys historyczny: SGKP wzmiankuje o wsi leżącej w powiecie opoczyńskim, gmina Radonia, należącej do parafii Dąbrowa. Odległość stąd do Opoczna wynosi 25 wiorst. Wieś w XIX w. liczyła 9 d. i 19 mk. oraz zajmowała obszar 71 mórg.

WOLICA (Skórkowska Wola)

Wieś położona we wschodniej części gminy przy drodze Stara-Skórkowice, 6,5 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Wacławów, Wólka Skotnicka, Stara, Stara Kolonia, Justynów oraz ze wschodnią granicą gminy. Powierzchnia wynosi 203,8 ha z czego 183 ha to grunty orne. Integralne części wsi: Wieś składa się z dwóch osiedli – starszego i nowszego, tj. Wolica Nowa i Wolica Stara położona na S od Wolicy Nowej. Rys historyczny: Na początku XVI w. dziesięcinę z całej wsi o wartości do dwóch seksagen, płacono plebani w Skórkowicach. Wg regestru poborowego powiatu opoczyńskiego z 1508 r. wieś Skórkowice i Wola były własnością Mikołaja i Jana ze Skórkowic oraz płacili oni poborowi dwie grzywny. W 1577 r. Mateusz Skórkowski płacił od 5 łanów, 6 zagród z rolą i część plebana ¾ łanu i dwie zagrody. Natomiast Mścicław i Jakub Skórkowscy płacili ½ łanu kmiecia (Pawiński, Małop. 288, 482).

WÓLKA SKOTNICKA

Wieś położona w południowej części gminy, 0,5 km od drogi Jaksonek-Skotniki, 8 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Skotniki, Stara, Stara Kolonia, Wolica, Wacławów, Nowy Reczków. Powierzchnia wynosi 359,40 ha, z czego 302 ha to grunty orne. Rys historyczny: W połowie XV w. wieś była własnością Jana Wspinka i miała 10 łanów, z których dziesięcinę snopową i konopną wartości 4 grzywien płacona kontoryi sandomierskiej. Znajdowała się tam karczma i zagrodnicy. Wg regestru poborowego z 1508 r. wieś Skotniki i Wola należały do Jana Skotnickiego (Pawiński, Małop., 482). W 1827 r. Skotnicka Wola – wieś i folwark, leżący w powiecie koneckim, gmina i parafia Skotniki, liczyła 12 domy i 103 mieszkańców.